مقصود از این تکامل، تکامل عقل، اندیشه و ایمان، و تکامل فرهنگی و صنعتی است. انقلاب جهانی امام علیه‌السلام و گرایش ملل جهان به حضرتش، و تحقق بخشیدن به حکومت واحد جهانی که یکی از اهداف حضرت بقیة‌الله ارواحنافداه است، بدون چنین تکاملی، امکان‌پذیر نیست. برخی از شرایط تحقق چنین حکومتی را با استفاده از احادیث بازگو می‌کنیم.

      الف) آمادگی جهانیان
      آمادگی جهانیان برای پذیرش چنین حکومتی، نخستین شرط ظهور امام و پی‌ریزی چنین حکومتی است. گذشت زمان، به بن بست رسیدن بشر در بسیاری از مشکلات، یأس و نومیدی انسان از سازمان‌ها و تشکیلات مادی، جامعه انسانی را برای پذیرش آن، آماده می‌سازد. یکی از نشانه‌های یأس و نومیدی انسان از چاره‌جوئی سازمان‌های مادی، همان است که در روایات اسلامی بطور متواتر وارد شده که پیش از ظهور امام، روی زمین را جور و ستم فرا می‌گیرد و فشار ظلم و تعدی، آن‌چنان بر دوش سنگینی می‌کند که انسان را برای پذیرش انقلابی دیگر، انقلابی عمیق و بنیادی آماده می‌سازد. عملاً می‌فهمد که دوران چاره‌سازی برنامه‌های مادی به پایان رسیده، و بن‌بست جز بیک نیروی غیبی شکسته نخواهد شد.

      ب- تکامل خرد و اندیشه انسانی
      پی‌ریزی یک حکومت واحد جهانی و برقراری حکومت عدل و داد در کلیه شؤن، به زور سر نیزه و آتش توپ و تانک امکان نمی‌یابد. هر چند هر نوع حکومتی، به قوه و قدرت محتاج است، اما در عین حال، تنها قدرت و قوه اجرائی نیرومند، قادر بر قلع فساد و گسترش عدل و داد نیست، بلکه باید جامعه انسانی از نظر عقل و خرد و دانش و بینش، به پایه‌ای برسد که طبعاً خواهان برقراری حکومت حق و قانون و طرد و نابودی ظلم و طغیان گردد. و چنین حالتی جز در پرتو تکامل فرهنگ انسانی امکان ندارد. بسیاری از مشکلات در عصر ظهور امام علیه‌السلام، از این طریق حل خواهد شد.

      امام باقر علیه‌السلام بر این عنصر از عناصر پدیدآرنده حکومت جهانی امام زمان علیه‌السلام در حدیثی تصریح کرده، و می‌فرماید:
      «اذا قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به احلامهم» ؛(کافی، 1/25، طبع جدید)
      [آنگاه که قائم ما قیام کند، خداوند دست رحمت و قدرت او را بر سربندگان می‌گذارد، به وسیله او خرد و اندیشه‌های انسانی به تکامل می‌رسد].

      ظلم و ستم، تعدی به حقوق الهی و مردمی، زائیده جهل و نادانی، و دور افتادگی انسان از فرهنگ اصیل انسانی است. همچنین جهل و نادانی، مانع از ساختن زیر دریائی و یا سفاین فضائی و راه یافتن بشر به سطح ماه و اعماق دریاها نیست. فرهنگ انسانی، یک فرهنگ تمام عیار است که بخشی از آن را صنعت و اختراع تشکیل می‌دهد در حالی که ابعاد دیگر آن، به «شناخت خود و جامعه»، و «شناخت موقعیت خود در جهان» مربوط می‌شود.

      چنین شناختی، جز در پرتو تکامل عقول و اندیشه‌ها میسر نمی‌گردد. و در این موضع، انسان آنچنان وارسته از «خودخواهی» و «خودمحوری» می‌گردد. که عشق به کمال و حقیقت را بالاترین کمال می‌داند و تجاوز به حقوق انسان‌ها را نشانه ذلت و عجز و پستی می‌شمارد.

      ج- تکامل صنایع
      حکومت واحد جهانی، بدون تکامل صنعت –بالاخص وسائل ارتباط جمعی- امکان‌پذیر نیست، زیرا حکومتی که می‌خواهد ندای الهی را به اقصی نقاط جهان برساند و همه مردم جهان را از پیام خود آگاه سازد، نمی‌تواند بدون تکامل صنایع و وسائل ارتباط جمعی انجام وظیفه کند. حاکم الهی که باید پیام خدا را در یک شب به سراسر جهان ابلاغ کند و وظیفه مردم را در برابر حوادث و رویدادها روشن نماید، باید از وسائل تندرو، و دستگاههای گزارشگر قوی و نیرومندی برخوردار باشد. امام صادق علیه‌السلام در حدیثی به این نوع از تکامل تصریح کرده است و می‌فرماید:

      «ان قائمنا اذا قام مد الله لشیعتنا فی اسماعهم و ابصارهم حتی لایکون بینهم و بین القائم برید، یکلمهم فیسمعون و ینظرون الیه و هو فی مکانه» ؛(منتخب الاثر، ص 483. نقل از «روضه کافی»)

      [آنگاه که قائم ما قیام کند، خداوند بر قدرت شنوائی و بینائی شیعیان، گسترش می‌بخشد، فاصله میان آنها و قائم را از میان برمی‌دارد. امام با آنان سخن می‌گوید، و آنان سخنان امام را می‌شنوند، و او را در جایگاه خود می‌بینند].

      باز در حدیث دیگر فرمود:
      «ان المؤمن فی زمان القائم و هو بالمشرق یری اخاه الذی فی المغرب و کذا الذی فی المغرب یری اخاه الذی بالمشرق»؛ (منتخب الاثر 483. نقل از حق الیقین)
      [مؤمن در زمان قائم که در مشرق زندگی می‌کند، برادر خود را که در مغرب است می‌بیند. و همچنین کسی که در مغرب زندگی می‌کند. برادر خود را که در شرق است، مشاهده می‌کند].

      شاید این احادیث، اشاره به تکامل صنعتی، وسائط ارتباط جمعی –تلفن، تلگراف، رادیو و تلویزیون یا وسائل مدرن‌تری باشد، که تا آن روز در پهنه جهان پدید می‌آید، بعلاوه ابزاری که در نتیجه گسترش علم و بروز علوم مکتوم در آن روزگار بوجود خواهد آمد، ضمن آنکه می‌توان احتمال داد مراد از این گونه احادیث، بالا رفتن قدرت معنوی مؤمنین در آن زمان باشد.

      د- ارتش واحد جهانی
      هیچ حکومتی هر چه الهی و آسمانی باشد، بی نیاز از یک قدرت اجرائی نیست. در حکومت مهدی علیه‌السلام که به صورت واحد جهانی برقرار می‌گردد، به نیروهای فعال و سازنده و ارتش مؤمن جهانی نیاز مبرمی است که در راه هدف، از همه چیز بگذرند و در نتیجه شجاع‌تر از شیر و برنده‌تر از شمشیر باشند.

      و اگر در برخی از روایات، شماره آنان «سیصد و سیزده» نفر و در برخی دیگر «دوازده هزار نفر» احیاناً «پانزده هزار» معین شده است، هدف اشاره به سران آن ارتش مؤمن است که تحت فرمان امام علیه‌السلام انجام وظیفه می‌کنند، و رعب آنان قلوب دشمنان را پر می‌کند و در مقام مقابله، دشمن را شکست می‌دهند. و شعار رزمندگان حضرتش: «بمیران بمیران» است. و در راه انجام الهی، از سرزنش هیچ سرزنشگری هراس ندارند (منتخب الاثر/486)

      هـ - عمران و آبادی همه جا را فرا می‌گیرد
      از نظر آیات قرآن طهارت و پاکی مردم از گناه سبب می‌شود که درهای رحمت الهی به روی آنان گشوده شود، و همه جا را نعمت و رفاه فرا گیرد.
      دوران حکومت امام علیه‌السلام دوران پاکی، طهارت از گناه، و نزاهت از خلاف کاری‌ها است. از این جهت امیرمؤمنان علیه‌السلام درباره نتایج ظهور درخشان او چنین می‌فرماید:
      «تخرج الارض نبتها و تنزل السماء برکتها و تظهر له الکنوز یملک ما بین الخافقین اربعین عاماً» ؛(منتخب الاثر، فصل نهم، ص 487، حدیث 2)
      [زمین گیاهان خود را ظاهر می‌سازد، درهای برکت آسمانی گشوده می‌شود گنج‌ها برای او آشکار می‌شود امام چهل سال تمام، بر جهان حکومت می‌کند].

      به امید اینکه آن روز طلائی و نورانی را درک کنیم. و در آن روز جهان افروز، از اصحاب و یاران مولا و اماممان حضرت بقیة‌الله-عجل الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف‌و‌ارواحنا‌لتراب مقدمه الفداء- باشیم.
      آیة الله جعفر سبحانی،پرسشها و پاسخ ها
      به نقل از سایت تبیان