ملاقات با امام زمان(عج) و دیگر اولیاى الهى، نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیاى الهى، نیاز به تحقق دو بعد (معرفت و عمل) دارد. اگر کسى خود را به اولیاى الهى شبیه نمود، به لقاى آنان نیز واصل خواهد شد.

       نوریان مرنوریان را طالبن      ناریان مرناریان را جاذبند

       ناگفته نماند که ما مکلف به ارتباط به معناى ملاقات و رؤیت امام زمان(عج) نیستیم. آنچه وظیفه ما است، تشبّه به آن بزرگواران و پیمودن راه آنان است. ما باید در همه حال سرباز آماده آن حضرت بوده و همواره در خدمت ایشان باشیم. این مسأله را آیه 200 سوره آل عمران بیان فرموده: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛ «اى کسانى که ایمان آورده اید! صبر کنید و یکدیگر را به صبر وادارید و مرابطه نمایید وتقوا و خداترسى را پیشه سازید، باشد که رستگار شوید».

       امام باقرعلیه السلام در تفسیر این آیه شریفه مى فرماید: «صبر کنید بر اداى فرایض (در انجام تکالیف الهى استقامت داشته باشید) و در برابر دشمنان پایدارى کنید و با امامتان (که انتظارش را مى کشید) مرابطه نمایید».کتاب الغیبة، شیخ مفید، ص 105.

       مرابطه با امام زمان(عج)؛ یعنى، خود را به رشته ولایت او بستن و بر خدمت و پیروى و یارى او گردن نهادن. این یکى از ارکان ایمان است که آدمى خود را به امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود. همچنین باید کارهایى انجام داد که آن حضرت و اصحاب شان انجام مى دهند.

       قرآن درباره حضرت مهدى و اصحاب ایشان مى فرماید: «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ»؛سوره حج: آیه 41. کسانى که اگر در زمین به آنان توانایى دهیم نماز را به پا داشته و زکات (به مستحق) بخشیده و به معروف امر نموده و از منکر نهى کنند.

       امام باقرعلیه السلام در تفسیر این آیه مى فرماید: «این آیه براى آل محمد است؛ یعنى، مهدى(عج) و اصحاب او».تفسیر قمى: ج 2، ص 87. در نتیجه اگر ما هم مى خواهیم از اصحاب و یاران آن حضرت باشیم، باید به امور مذکور اهتمام ورزیم.
      
      
وظیفه منتظران
       خوب است بدانیم که امام زمان(عج) شدیداً به شیعیان خود عشق مى ورزد؛ بلکه علاقه آن حضرت به شیعیان و دوستانشان خیلى بیشتر از علاقه اى است که ما نسبت به آن حضرت داریم. ایشان همواره براى شیعیان خود دعا مى کنند. از آن حضرت نقل شده است: «اِنّا غَیْرُ مُهَمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ وَلاناسینَ لِذِکْرِکُمْ»؛بحارالانوار: ج 53، ص 174. ما هرگز در رعایت احوال شما کوتاهى نمى کنیم و شما را از یاد نمى بریم».

       آنچه بر ما بایسته است، جلب رضایت آن بزرگوار است. پیوستگى با او، یعنى، مطیع او بودن. آنچه در روایات زیاد سفارش شده، انتظار فرج است. ما باید ارتباط معنوى خود را با امام زمان(عج) با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داریم. از این رو بسیار به جا است که خصوصیات منتظر واقعى حضرت مهدى(عج) را بدانیم و سپس آن را در خود عملى کنیم.

       رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: «اَفْضَلُ العِبادَةِ اِنْتِظارُ الفَرَجِ»؛فرائد السمطین، ج 2، ص 334، چاپ جدید. برترین عبادات، انتظار ظهور و فرج است.

       وظیفه منتظر امام زمان علیه السلام این است که مانند یک منتظر واقعى زندگى کند. وقتى انسان حقیقتا منتظر کسى باشد، تمام رفتار و سکناتش نشان از منتظر بودن او دارد. به عنوان مثال اگر منتظر میهمان باشد، حتما خانه را تمیز و مرتب و وسایل پذیرایى را آماده مى نماید و با لباس مرتب و چهره اى شاداب در انتظار مى ماند. چنین کسى مى تواند ادعا کند که منتظر میهمان است. اما کسى که نه خانه را مرتب کرده و نه وسایل پذیرایى را آماده نموده و نه لباس مرتب و تمیزى پوشیده و نه اصلاً به فکر میهمان است؛ اگر ادعا کند که در انتظار میهمان بوده، همه او را ریشخند خواهند کرد و بر گزافه گویى او خواهند خندید!

       لاف عشق و گله از یار زهى لاف دروغ    عشق بازان چنین مستحق هجرانند

       بنابراین، انتظار قبل از آنکه از ادعاى انسان فهمیده شود، از رفتار و کردار او فهمیده مى شود. نمى توان هر کسى را که ادعاى دوستى و ولایت امام زمان را دارد، در شمار دوستان و منتظران او قلمداد نمود! آرى «مشک آن است که خود ببوید نه آنکه عطاربگوید».

       با چنین توضیحى، روشن است که منتظر واقعى امام زمان(عج) باید رفتارش به گونه اى باشد که هر لحظه منتظر ظهور امام زمان علیه السلام باشد، یعنى، در هر لحظه که این خبر را به او بدهند، خوشحال شود و آماده یارى آن حضرت باشد و با مال و جان خویش جهاد کند و خود را در راه آن حضرت فدا نماید. منتظر واقعى، اهل گناه و دلبستگى به دنیا نیست؛ چرا که چنین کسى نمى تواند از وابستگى ها، دلبستگى ها و آلودگى ها دست بردارد و آماده به خدمت در جهت اهداف مقدس امام زمان علیه السلام باشد.
       با توجه به نکات ذکر شده مى توان بعضى از وظایف منتظران امام زمان علیه السلام را چنین ذکر کرد:

      
1. معرفت:
       اولین شرط انتظار معرفت است؛ تا انسان میهمان خود را نشناسد و از خصوصیات خوب او مطلع نباشد، منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامى انسان در انتظار کسى مى نشیند که او را خوب بشناسد، اما اگر انسان کسى را نشناسد و بداند که آن شخص خواهد آمد، برایش اهمیتى نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند. در مورد انتظار امام زمان(عج) هم چنین است. کسانى که آن حضرت را نمى شناسند (مانند کفار و یا اهل ادیان دیگر)، هرگز انتظار او را نمى کشند؛ اما کسانى که او را مى شناسند و ارزش و مقام او را مى دانند، منتظر او مى مانند.

       کسانى که امام زمان را نمى شناسند - اگر چه به ظاهر مسلمان باشند - چنانچه در این حال بمیرند در حال جاهلیت از دنیا رفته اند؛ چنان که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمود: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ میتَةَ الْجاهِلِیَّةِ»؛بحارالانوار: ج 32، ص 331. «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است».

       بنابراین اولین شرط انتظار، ایجاد معرفت در مورد امام زمان(عج) است و طبیعى است که هر مقدار معرفت انسان نسبت به آن حضرت بیشتر باشد، ارزش او را بیشتر درک کرده و به عظمت او بیش از پیش پى خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالى که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت، هرگز احساس تشنگى و عطش نسبت به وجود مقدس ایشان نخواهند داشت و بدین جهت از زمره منتظران بیرون هستند!

       وصل خورشید به شب پره اعمى نرسد    که در این آینه صاحب نظران حیرانند

       شناخت امام زمان علیه السلام دو گونه است:

       1. شناخت تاریخى وجود آن حضرت؛ مانند اینکه او امام دوازدهم است و تاریخ ولادتش در چه سالى است و مانند آن.

       2. شناخت مقام نورانیت آن حضرت؛ که این شناخت کار هر کسى نیست و ظرفیت و لیاقت زیادى مى خواهد. در حقیقت، اصحاب خاص امام زمان علیه السلام کسانى اند که آن حضرت را به مقام نورانیت شناخته اند.

       براى آگاهى از مقام عظیم امامت خواندن زیارت جامعه کبیره و تأمل در معانى عمیق آن توصیه مى شود.
       همچنین خواندن کتب معتبرى که در مورد امام زمان علیه السلام نوشته شده است مى تواند انسان را تا حدى به مقام و عظمت آن حضرت آشنا سازد.
      
      
2. محبت به امام زمان علیه السلام
       وظیفه دیگرى که منتظران آن حضرت دارند این است که باید دوستى و محبت امام عصر (عج) را در خود ایجاد کنند و آن را افزایش دهند. بدیهى است تا انسان از میهمان خویش خوشش نیاید و نسبت به او محبت نداشته باشد - هر چند هم که او رابشناسد - نمى تواند واقعاً منتظر آمدن او باشد؛ اگر انسان از میهمان خود بدش بیاید، چگونه مى تواند منتظر قدم او باشد و خود را براى پذیرایى از او آماده کند. پس تا محبت به امام زمان(عج) در وجود کسى شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمى تواند به وظایف منتظران واقعى عمل نماید. محبت به امام زمان(عج) وظیفه اى است که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله نیز به دستور خدا از ما خواسته است؛ آنجا که در قرآن کریم مى فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى »؛ سوره شورى: آیه 23.
      
      
3. ایجاد سنخیت با امام زمان علیه السلام
       منتظران واقعى وضعیت روحى و فکرى و عملى خود را به گونه اى سامان مى دهند که سنخیت کاملى با امام زمان علیه السلام داشته باشند. آیا مى توان منتظر قدوم کسى بود؛ ولى با او مشابهت و سنخیت نداشت؟ آیا مى توان محبت کسى را داشت، اما با او هیچ سنخیت و مشابهتى نداشت؟ ایجاد سنخیت با امام زمان از طریق تقویت ایمان و تقوا و فضایل اخلاقى و درجات معنوى حاصل مى شود. تنها در این صورت است که مى توان ادعاى محبت به آن حضرت را داشت. در صورتى که انسان رفتارش مطابق میل امام زمان(عج) باشد، شعله محبت او در دلش زبانه خواهد کشید و عشق آن حضرت او را به فریاد خواهد آورد و دورى اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت.

       طبیعى است که هر چقدر سنخیت با ولى عصر(عج) بیشتر باشد، محبت آن حضرت به انسان بیشتر خواهد شد و محبت انسان نیز به آن حضرت افزون تر خواهد گشت. پس منتظر واقعى باید سعى کند تمام وظایف دینى و احکام الهى را انجام دهد.
      
      
4. ارتباط با منتظران دیگر
       منتظر امام زمان(عج) مى داند که برنامه آن حضرت یک برنامه جهانى است و باید یاوران زیادى داشته باشد تا حرکتش پیروز شود. بنابراین به فکر گسترش یاران و منتظران آن حضرت بوده و با ارتباط با آنها، به تقویت روحیات ایمانى خود و دیگران خواهد پرداخت تا بر اساس دستور قرآنى «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى »؛ سوره مائده  به کمک مؤمنان منتظر، خود را آماده ظهور حضرت نماید.
      
      
5. دعا براى تسریع در ظهور امام زمان علیه السلام
       منتظر واقعى هر لحظه انتظار محبوب را مى کشد و از خدا مى خواهد که هر چه زودتر او را برساند. بنابراین دعاى فراوان براى فرج آن حضرت از وظایف همیشگى منتظران حضرتش مى باشد. دعا براى تسریع در فرج امام زمان(عج)، به وسیله آن حضرت نیز توصیه شده است.
      
      
6. یاد فراوان حضرت
       یاد کردن از محبوب، عادت دیرینه منتظران عاشقى است که چندى منتظر محبوب خویش هستند؛ اما نتوانسته اند پس از مدت ها انتظار او را ببینند و حال خود را دست کم با یاد او و نام او آرام مى کنند. به یاد آوردن امام عصر(عج) و عنایت او به شیعیان با ذکر احادیث، کرامات، مقام و عنایت امام به شیعیان، وظیفه دیگرى است که منتظران واقعى احساس مى کنند و بدین طریق همواره نام و یاد آن حضرت را زنده نگه مى دارند.
      
      
7. دادن صدقه
       براى سلامتى آن عزیز و یا هدیه نمودن ثواب هایى به حضرت مهدى(عج)، که خود، موجب قبولى هر چه بیشتر اعمال است.
      
      
8. امیدوارى
       بر قیام و انقلاب آن یوسف زهرا علیه االسلام و امید دادن به دیگران.
      
      
9. ایجاد آمادگى دائم رزمى براى ظهور حضرت
       چنان که در روایت آمده است: «لیعدن احدکم لخروج القائم و لو سهما»؛بحارالانوار، ج 52، ص 366، ح 146. هر یک از شما براى قیام قائم(عج) باید آماده گردد هر چند با تهیه یک تیر باشد.
       از این رو شرکت در بسیج یکى از وظایف منتظران است.
      
      
10. محزون بودن  به علت محروم بودن از زیارت آن وجود مبارک؛ «عزیز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لک حسیسا و لا نجوى...»؛دعاى ندبه. بر من گران است که خلق را ببینم و تو دیده نشوى و سخن آشکار و پنهان تو را نشنوم.
      
      
11. اصلاح جامعه
       فرج یعنى، نصرت، پیروزى، گشایش و مقصود، پیروزى حکومت عدل علوى بر حکومت هاى کفر و شرک و بیداد است؛ بنابراین انتظار فرج، یعنى انتظار تحقق یافتن این آرمان بزرگ و جهانى و منتظر حقیقى کسى است که در حقیقت خواهان تشکیل چنین حکومتى باشد و این خواسته آن گاه جدى و راست است که شخص منتظر، عامل به عدل و گریزان از ستم و تباهى باشد؛ و گرنه انتظار فرج در حد یک ادعا و شعار بى محتوا باقى خواهد بود. ازاین رو در روایات آمده است که انتظار فرج خود فرج است؛ زیرا کسى که حقیقتاً منتظر فرج و ظهور حجت خدا و تأسیس حکومت عدل گستر او است، زندگى خود را بر پایه عدل و داد استوار مى سازد و او انسانى است که حضور و غیبت امام در نحوه رفتار و سیر و سلوکش تفاوتى ندارد و قبل از تشکیل حکومت عدل او، چنین حکومتى را در زندگى خود پایدار ساخته است. بنابراین انتظار فرج حقیقى، ریشه در معرفت به حق و عدل و ایمان و عشق به آن دارد و آثار آن نیز در عمل نمایان مى گردد و چنین حقیقت اصیل و عمیقى، با لفظ و شعار به دست نمى آید و با بى تفاوتى و بى اعتنایى نسبت به مقدسات دینى و رسالت هاى انسانى در تعارض و تناقض است.
      
      
انتظار فرج  یعنى:
       الف. معرفت امام معصوم و عادل و پیشواى فضیلت؛
       ب. ایمان به امامت و قیادت رهبرى الهى و عدالت پیشه؛
       ج. عشق به عدالت وارزش هاى انسانى؛
       ه. امید به آینده اى روشن و نوید بخش؛
       ک. تلاش براى برقرارى حکومتى عدل پیشه و عدل گستر؛
       ح. رعایت موازین و قوانین دینى و اخلاقى؛
       خ. داشتن روحیه تعهد و مسؤولیت پذیرى.
       این انتظار فرج است که بهترین اعمال و بهترین عبادت است و چنین منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غیبت از دنیا برود، به منزله کسانى است که پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مى کنند.بحارالانوار: ج 52 ص 125؛ ره توشه راهیان نور، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم چاپ اول تیرماه 1374 ص 190-193 با تصرف.
      
      
یادآورى مهم:
       درست است که وظیفه ما تلاش براى ملاقات با امام زمان(عج) نیست و حتى بنا بر نظر بعضى از بزرگان، تحقق این مسأله خیلى بعید و نادر است و اگر هم ممکن باشد، براى امثال مقدس اردبیلى و علامه حلّى قابل تصور است؛ نه انسان هاى عادى هر چند مؤمن و خوب. ولی بحث ملاقات، نباید با بحث ارتباط اشتباه شود؛ زیرا وظیفه ما ایجاد ارتباط با امام عصر(عج) است. منتظر امام زمان(عج) وقتى موفق به زیارت آن حضرت نمى شود، از طریق خواندن دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، نماز امام زمان و نیز از طریق رفتن به مسجد جمکران، ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مى نماید و براى گره گشایى مادى و معنوى از ایشان به عنوان واسطه فیض الهى درخواست مى کند و خود را در محضر ایشان مى بیند.
      
       سؤال. چرا براى سلامتى امام زمان(عج) دعا کنیم؟ در حالى که خداوند اراده نموده ایشان زنده و سلامت بمانند. آیا اصلاً امکان دارد آن وجود مبارک دچار کسالت شوند؟
       آن سفر کرده که صد قافله دل همره اوست

هر کجا هست خدایا به سلامت دارش

؛ دیوان حافظ، ص 223.

       دعا براى سلامتى امام زمان(عج) آثار و برکات فراوانى دارد از جمله:
       1. نشانگر علاقه و محبت مسلمانان به ایشان است. اگر چه دوستى تمام ائمه معصومین علیهم السلام بخشى از ایمان و شرط قبولى اعمال است، در عین حال دعا کردن در حق امام زمان(عج) موجب ازدیاد محبت آن حضرت در دل و در نتیجه موجب تقویت ایمان مى گردد.

       2. اظهار تجدید عهد و پیمان با آن حضرت است و محتواى پیمان با آن حضرت را دین دارى و شریعت محورى و تصمیم قلبى بر اطاعت امر امام علیه السلام و یارى رساندن او با نثار جان و مال تشکیل مى دهد.
       تجدید بیعت با آن حضرت علیه السلام کارى است که بعد از هر نماز از فرایض پنجگانه، یا در هر روز و یا در هر جمعه مستحب است.
       دعاى عهدمفاتیح الجنان، ص 891 و 892. شاهدى براى این سخن است.

       3. سبب زنده نگه داشتن یاد امام غایب در دل منتظران مى گردد. یاد امام زمان(عج) توجه به ارزش هاى دین و اصول اخلاقى را در دلها جوانه مى زند و برعکس غفلت از یاد و خاطره امام یکى از دلایل عمده پژمردگى و سستى ارزش هاى الهى وانسانى در جامعه اسلامى است.

       4. کسى که سلامتى امام زمان برایش مهم است، به طور مسلّم آزردن آن حضرت برایش سخت است، در نتیجه دعا براى سلامتى آن حضرت، انسان را بر انجام کارهایى وادار مى کند که موجب خشنودى آن حضرت و در نتیجه سبب رسیدن به مقام رضوان الهى مى گردد.

       5. دعا بسیار مؤثر است و موجب فرج آن حضرت و نیز فرج و گشایش در زندگى مؤمنان مى شود.

       6. دعا موجب قرب الهى است. امام مهدى(عج) در خصوص زیارت آل یس مى فرمایند: «هرگاه خواستید به وسیله ما به خداوند و به ما توجه کنید این زیارت را که از جانب خداوند انشا شده است بخوانید»مفاتیح الجنان، ص 863.

       این زیارت که از جهات مختلف، محتوایى عمیق دارد بسیار مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است. از جمله سلام هایى که در این زیارت ادا مى شود، از ابتدا تا انتها، دعا براى سلامتى و تندرستى و بهروزى امام زمان(عج) است. «السلام علیک یا خلیفه الله و ناصر حقه... السلام علیک حین تصبح و تمسى، السلام علیک فى الیل اذا یغشى و النهار اذا تجلى ... السلام علیک بجوامع السلام...»؛ سلام بر تو اى جانشین خدا و یارى کننده حق... درود و سلام بر تو هنگامى که بامداد و شام کنى، درود و تهیت الهى بر تو در شب که همه جا را فراگیرد و در روز، در وقتى که نور دهد (یعنى سلام بر تو در هر صبح و شام)...، درود بر تو درودى همه جانبه... .

       در دعاى بعد از این زیارت نیز معانى بلندى نهفته است. از جمله عرض مى کنیم: خدایا! او (امام زمان) را از شر هر متجاوز و سرکشى و از شر همه خلق خود پناه ده و او را از حوادث روزانه، از پیش رو، و از پشت سر و از طرف چپ، حفظ و نگهدارى کن و از این که آسیب و گزندى به او برسد جلوگیرى کن و در خصوص او، رسولت و خاندان رسولت را حفظ نما و به دست مبارکش عدل و داد را پدیدار نما! «اللهم اعذه من شر کل باغ و طاغ و من شر جمیع خلقک و احفظه من بین یدیه و من خلقه و عن یمینه و عن شماله و احرسه و امنعه من ان یوصل الیه بسوء واحفظ فیه رسولک و آل رسولک واظهر به العدل...».
       در پایان سخن لازم است یادآور شویم که دعا کردن براى سلامتى و فرج آن حضرت، اطاعت از امر خداوند و نیز اهل بیت پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله است.

       «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَخْشَ اللَّهَ وَ یَتَّقْهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ»؛ «و هر که خدا و رسولش را اطاعت کند و خداترس و پرهیزکار باشد چنین کسى به فوز و سعادت خواهد رسید».سوره نور: آیه 52.

منبع: شوق انتظار